01. scott walker - the drift

dit is mijn zevende poging. een zevende en laatste poging om iets fatsoenlijks, iets bruikbaars neer te zetten over mijn nummer 1 van 2006. scott walker. een seniele ouwe man, zoals mijn vrouw zegt. iemand die de whiskey maar eens moet laten staan, zegt ze ook. bovenal, zegt ze, moet hij stoppen met muziek maken - had hij trouwens al veel eerder moeten doen. op zijn zachtst gezegd kon mijn lief helemaal niets met het pretentieuze gekweel van een mislukte operazanger. nog steeds haar woorden.

och och, wat had ze het dan zwaar met mij dit jaar. 2006 was muzikaal namelijk het jaar van scott walker voor mij. eerdere pogingen met tilt waren op niets uitgelopen. nog steeds kan ik niet veel met dat album, op het prachtige openingsnummer na. maar dan the drift. vanaf het eerste moment instant fascinatie. nog niet mooi, dat kwam pas later. maar: wat een stem, wat een composities, wat een stijl. waar woorden tekort schieten, dat gevoel. ik had en heb het ook met de disintegration loops van william basinski, dat zijn vier monumenten waarbij ik het niet aandurf om mijn futiele woorden aan te besteden. en eigenlijk heb ik dat ook bij the drift.

loodzwaar, the drift. ontzettend pretentieus. niet teveel naar luisteren. eerste maanden ook niet gedaan. uit pure nieuwsgierigheid wel scott 1 t/m 4 neergehaald. eureka! scott 4!!! en nog sterker: scott 3!!!! wat een pracht! om blij van te worden. ik dan, niet mijn lief. zij vindt ook die albums verschrikkelijk. gedateerde onzin, overdreven gebral.

het is een feit dat ik the drift na maanden nog steeds niet kan bevatten. dit schrijvend besef ik ook waar dat aan ligt: de grootsheid van de muziek en de teksten. voor normale stervelingen als ikzelf is het te alomvattend, te één met de wereld en alles er omheen. te kosmisch misschien wel. als ik in delen probeer te splitsen kom ik tot dingen als modern klassiek vermengd met theatrale pop vermengd met atonale avant-garde vermengd met essays over verschillende versies van de geschiedenis van de laatste halve eeuw vermengd met ....... . weet ik veel. zelfs het opdelen lukt niet. en daarbij, nog nooit was het afgezaagde holistische gezegde "het geheel is meer dan de som der delen" meer van toepassing dan hier.

inmiddels kan the drift redelijk makkelijk van begin tot einde achter elkaar luisteren. niet dat ik de plaat begrijp, maar toch. ik vind het een prestatie. mijn lief vindt dat ook. ik vind the drift ook - veel meer dan de engste ambient of black metal - angstaanjagend. van die zwartgallige ambient word ik altijd heel ontspannen, en bij black metal gil ik gewoon net zo hard mee als de schreeuwlelijkerd zelf. werkt altijd. maar scott walker is andere koek. hier staat geen maat op. hier helpt geen medicijn tegen. bepaalde passages zijn nog steeds gelijk aan een psychologische pijnbank, aan afschuwelijk marteltuig dat heel erg voelbaar is maar nooit fysieke sporen achterlaat. de spanning is vaak ondraaglijk, maar de ontladingen zijn daarna zo erg dat de opgebouwde spanning een weldaad was.

maar [plaats hier uw eigen bijpassende krachtterm], wat vind ik the drift waanzinnig goed! zo goed als ik in jaren geen plaat meer heb gevonden. eerder dit jaar moest ik voor het zevenjarig bestaan van kindamuzik mijn zeven favoriete albums van de laatste zeven jaar opsommen. the drift zette ik toen op zes; de-loused in the comatorium was mijn nummer 1. inmiddels zou the drift met gemak op 1 staan. zoals hij ook dit jaar - natuurlijk - op 1 staat. waar het aan ligt? aan al het bovenstaande? aan het feit dat ik er met heel mijn huidige muzikale referentiekader geen adequate betekenis aan kan geven? aan het feit dat ik toch ergens kan terughoren dat walker de atonale twaalftoons benadering op een popformat projecteert (dit is de muzikant in mij die even naar buiten wil)? aan het feit dat ik nu pas een 63-jarig genie heb leren kennen? maar goed, dit bedoel ik nou. mijn woorden schieten tekort, hopeloos tekort. het is allemaal ook niet relevant. the drift is, the drift bestaat met zijn geheel eigen realiteit. en sommige mensen kunnen de deur vinden naar die realiteit, andere niet, en willen dat ook niet - zoals mijn lief. ikzelf prijs me gelukkig dat ik de deur én de sleutel gevonden. nu alleen nog de betekenis ontdekken. ik vermoed dat ik daar nog wel een aantal jaren voor nodig zal hebben. als het al gaat lukken. maar zelfs dat maakt niet uit. ik ben binnen.

02. susanna and the magical orchestra - melody mountain

ik heb het nu ettelijke malen geprobeerd: een nieuw stukje schrijven over susanna and the magical orchestra en hun melody mountain. en het lukt niet. ik val in herhaling. eerder dit jaar schreef ik voor kindamuzik een recensie waar ik nog steeds helemaal achter sta. ik deed een email interview met susanna en ook daar staan dingen die ik nu niet anders zou doen. wat kan ik anders nog zeggen dan dat ik op die plekken al heb gedaan? dat de impact nog even sterk is als toen? dat de intimiteit na maanden nog steeds letterlijk voelbaar blijkt? dat het het enige album dit jaar is waar ik geheel en al in op kan gaan en me thuis kan voelen, zoals gerard dat heeft met anna ternheim? wat een fantastisch stukje is dat trouwens, een grotere stimulans om ook eens achter anna aan te gaan kan ik me niet voorstellen. even wel, meer nieuwe dingen dan dit krijg ik niet uit mijn toetsenbord, en daarom volgt nu dan ook de recensie van eerder dit jaar.

Hoe eenzaam en melancholisch moet je zijn om van Leonard Cohens ‘Hallelujah’ een nog somberdere, gevoeligere en vooral nog mooiere versie te maken dan Jeff Buckley? Alleen al de veronderstelling dat dat mogelijk is, zou bijna heiligschennis zijn. Maar echt, het is waar: Susanna en haar Magical Orchestra doen het. Ze verslaan Buckley met gemak op sfeer, zeggingskracht en pure schoonheid. Horen is geloven.

Het is dan ook niet voor te stellen dat juist dat niveau een heel album vol te houden is. Toch is dat wat er hier gebeurt. Susanna Wallumrød en Morten Qvenild - een stel Noorse twintigers die zo doorleefd klinken alsof ze al een heel leven vol ernstig leed achter de rug hebben - presteren het om met een coveralbum zo origineel en eigen te klinken dat er nauwelijks woorden voor te vinden zijn. En dat alles ‘gewoon’ met alleen stem, wat zacht mijmerende keyboards en een sporadisch kerkorgel. Hoe naakt en minimaal wil je het hebben?

Tien zeer diverse liedjes krijgen allen de SusannaMagical-behandeling en klinken zonder uitzondering alsof het altijd zo had moeten zijn. Zo heb je het bovengenoemde ‘Hallelujah’, ‘Enjoy the Silence’ van Depeche Mode, ‘Fotheringay’ (Fairground Convention), Scott Walkers ‘It’s Raining Today’ en zelfs het werkelijk sublieme ‘Love Will Tear Us Apart’ van Joy Division. Allemaal in een radicaal andere versie dan het oorspronkelijke liedje, en op zijn minst even goed als het origineel. Wellicht nog knapper is hun kracht om van een kitscherige draak als ‘Condition of the Heart’ van Prince een intens en droevig luisterliedje te maken dat veel mooier klinkt dan de kleine dwerg het ooit zelf zal kunnen.

Het is echter ‘It’s a Long Way to the Top’ van AC/DC dat het meest rigoreus wordt verbouwd. Het origineel is een heerlijke stamprocker zoals alleen AC/DC dat kan, maar Susanna en Morten gebruiken stem, kerkorgel en klavecimbel om zelfs de stoerste biker in huilen te doen uitbarsten. Iedereen die nog met zijn bandje ooit de top zou willen bereiken, zal na beluistering mismoedig de instrumenten op marktplaats.nl zetten, en zich vervolgens gaan bezatten om weer een droom te vergeten. Om maar te zeggen: zo overtuigend en intens klinkt Susanna And The Magical Orchestra. Subliem tot de tiende macht.

03. machinefabriek - marijn

rutger, de man achter machinefabriek, neemt zichzelf niet heel serieus. alleen al de naam machinefabriek; daar lijkt een fikse dosis ironie achter te zitten. of songtitels als 'slaap', 'zucht', 'allengskens', 'kreukeltape'; het schreeuwt dingen als 'machinefabriek doet niet moeilijk en windt er geen doekjes om'. ook de begeleidende boodschappen bij de promo's die hij naar bijvoorbeeld kindamuzik stuurt: "ter recensie, vermaak of whatever", en doet er vervolgens nog een leuke sticker bij van een kleuter die een laptop doorzaagt. vind ik mooi. alleen al om deze benadering is rutger mijn nieuwe held.

dat hij vervolgens echter muziek maakt die ik niet anders dan bloedserieus kan nemen, spreekt alleen maar nog meer voor hem. marijn is zijn eerste echte langspeler (hij doet veel met 3" cdtjes of zelfs met creditcardformaat schijfjes) en die is direct van dusdanige kwaliteit dat hij direct in precies dezelfde league zit als fennesz, biosphere, stars of the lid, deathprod en william basinski.

neem die laatste bijvoorbeeld, william basinski. die doet fabelachtige dingen met versleten tapes en haalt daar de mooiste ambient uit die je je voor kunt stellen. hij heeft daar meestal zo'n minuut of veertig voor nodig. machinefabriek niet. die start het album met 'kreukeltape' en doet in een dikke vier minuten exact hetzelfde. met een resultaat dat ook dezelfde impact als het betere werk van basinski heeft. met speels gemak ook nog, want dat hoor je er op een of andere manier duidelijk aan af. en zo gaat dat het hele album door. fennesz-achtige glitch komt voorbij alsof het niets is, en minstens even goed als de meester zelf. stars of the lid-droomlandschappen worden geschapen en weer afgebroken. onheilspellende geluidsgolven die net zo goed van stephen o'malley vandaan konden komen: ja, ook die zijn er bij machinefabriek. als er al kritiek moet komen, dan wellicht het gebrek aan eigen gezicht? nee, ook niet. want juist door die onmiskenbare speelse ondertoon, die terloopsheid in die doodserieuze ambient geluidstuin herken je direct machinefabriek.

en daarbij, na al deze belevenissen heb je pas vier van de zes nummers gehad. hoor hoe in nummer vijf 'j'espere ca' zijn gedubde piano appergio steeds verder bedolven raakt onder een continue aanzwellende golf ruis en noise. de minutenlange nasleep heb je hard nodig om weer op adem te komen. afsluiter 'lawine' doet zijn naam eer aan: een lawine van geluid (weliswaar in slowmotion), een lawine van emoties (ook nogal langgerekt want het duurt een minuut of 18). en bedoeld of niet: alles komt hier samen. van verstilde dromen, via vervormde pianonoten en sluimerend onheil, naar brute noise met louterende werking.

machinefabriek is niet iemand die graag terugkijkt, heb ik het idee. aan de lopende band komen er nieuwe releases uit - al dan niet via een platenmaatschappij - en de opnames van marijn gaan dan ook al terug november 2005. maar dit marijn, dit vraagt er gewoon om om langer bij stil te staan. dit album is een monument voor de ambient in al zijn vormen, en de enige reden dat hij niet op nummer 1 staat is dat er twee andere albums dit jaar zijn uitgebracht die van zo een niveau bleken dat er geen maat op stond. dat marijn echter albums van biosphere, ktl, william basinski, jóhann jóhannsson, jacob kirkegaard, sunno))) & boris en geir jenssen zo makkelijk en zonder enige moeite achter zich kan laten, zou genoeg moeten zeggen. ik hou vanaf nu dan ook verder mijn mond.

04. ktl - ktl

"Nun will die Sonn' so hell aufgeh'n
Nun seh' ich wohl, warum so dunkle Flammen
Wenn dein Mütterlein
Oft denk' ich, sie sind nur ausgegangen!
In diesem Wetter, in diesen Braus"

kindertotenlieder. geen titel om vrolijk van te worden. friedrich rückert was dat dan ook niet. twee keer sloeg het noodlot toe in zijn familie. twee keer ging een van zijn kinderen dood en overleefde hij het zelf. toen heeft hij er maar een gedicht over geschreven. gustav mahler was een groot fan van de dichter, en componeerde een vijftal liederen over de kindertotenlieder.

dit verhaal wordt door ktl niet verteld. het zal hoe dan ook de inspiratiebron voor peter rehberg en stephen o'malley zijn geweest, maar muzikaal is dit te abstract om er iets absoluuts uit te halen. de werken van mahler ken ik niet, maar zullen ongetwijfeld ook niet hebben overgelopen van vrolijkheid.

nee, dit ktl is niet voor tere zieltjes. wie rehberg (laptop elektronica / noise) en o'malley (sunno))), khanate, ginnungagap, lotus eaters, en nog veel meer) een beetje kent had ook niet anders verwacht. ktl maakt hier de soundtrack bij een theaterproductie, en zullen in maart 2007 in brest hun soundtrack live erbij gaan spelen. en dat zal geen gemakkelijke zit worden.

beginnend met een ambientstuk van 25 minuten is redelijk gewaagd; rehberg zorgt voor de onderliggende drone, o'malley speelt zeer spaarzaam enkele cleane akkoorden die metalig mogen doorgalmen. de minimalistische aanpak houdt het constant spannend, maar het is juist de ruimte en de stilte tussen de noten die het geheel afmaakt. prachtig. hierna wordt het bruter en woester. o'malley laat zijn gitaar in de loop van het uit vier delen bestaande 'forestfloor' steeds harder en zwaarder klinken, totdat sunno))) niet meer te ontkennen valt. echter zonder dat het in metal vervalt, want rehberg houdt het geheel totaal in het abstracte, voegt digitale noise toe, vervormt de gitaarmuren en laat het totaalgeluid hard en confronterend je speakers schoonschrapen. gevolg: to boldly go where sunno))) has not gone before. de sfeer van kille black metal vermengt met de ijzige abstractie van futuristische noise. pijnlijk en overweldigend.

op dat moment is de akelig verstilde afsluiter 'snow' meer dan welkom. de sfeer is echter exact even zwart en nihilistisch als de rest van de plaat, zodat de rust alleen maar rust lijkt; stiekem maakt het brein ook dan nog overuren om de absolute doodsangst die ktl bezit nog enigszins in heldere en reële gedachten om te zetten. tevergeefs.

05. iliketrains - progress / reform

waar het door kwam weet ik ook niet, maar de eerste tijd dat de naam iliketrains begon te circuleren dacht ik met een zoveelste hoekig bandje te maken te hebben. die bands laat ik per definitie links liggen. dus iliketrains ook. niets voor mij.

en dat was een fikse fout. na een zoveelste jubelrecensie ben ik de recensies maar eens daadwerkelijk gaan lezen. en daar werden me toch plots dingen genoemd: postrock, joy division, literaire teksten, zwaarmoedig. van die dingen. bepaald niet hoekig. dan is de stap tot downloaden natuurlijk snel gezet. bleek de band nog iets tegen te hebben: maar zeven liedjes, maar een dikke dertig minuten. ik hou van bands die lang van stof zijn, die durven te rekken, die zich niet aan popformats houden. iliketrains? niets voor mij. dus.

wat had ik het fout. vanuit nieuwsgierigheid uiteindelijk toch maar eens geluisterd. 'terra nova', de opener, begon. licht galmende gitaarnoten, rustig gespeeld, melancholiek sfeertje. zou het dan toch? ja, het zou dan toch. postrock opbouw, mooie dynamiek, en dan plots: de stem. de diepe, droevige stem die eenzelfde intonatie als ian curtis of robin proper-sheppard (ten tijde van the god machine) had. dit kon niet worden misverstaan, dit was een bloedserieuze band (zoals ik ze het liefst heb, humor hoort niet thuis in mijn muziek, of je moet zappa heten) die diep durfde te gaan, die zware emoties op de voorgrond liet komen.

en dat zeven nummers lang. maar een fractie meer dan een half uur. veel te kort dus. toch? helemaal niet. iliketrains maakt het nergens te lang - zoals postrockbands dat vaak wel plegen te doen - en houdt zich qua lengte wel aan het popformat. met als gevolg dat elke noot telt, dat alle vetrandjes zijn weggesneden. waarmee de band het credo van mark hollis (zoals boven in mijn kosmik-balk te lezen valt) helemaal waar maakt. zeven nummers prachtig melancholieke postrock, veel dynamiek en adembenemende melodieën.

en dan die zang. als ian curtis samen met mogwai een plaatje zou maken zou het zo kunnen klinken. als the god machine van nu zou zijn - en niet van 12, 13 jaar geleden - zouden ze ook hier ergens kunnen uitkomen. zo diep en emotierijk klinkt de zang hier; essentieel voor het hoogst eigen geluid van iliketrains. laat de zang weg en je houdt een heel leuke postrockband over, maar niet meer dan dit. zet de zang op een hoekig ritme en je hebt je zoveelste jaren tachtig bandje met 'the' voor de bandnaam. meng de twee en je krijgt iliketrains. een niet heel bijzondere maar tegelijkertijd unieke band met verslavende kwaliteiten, met een album dat je laat snakken naar meer - en niet alleen vanwege de beperkte speelduur. gelukkig hebben we de repeatknop.

live recensie

omdat bij kindamuzik even geen plek was, hier een live recensie van de optredens van susanna and the magical orchestra, in the country en supersilent, afgelopen 8-12 in brussel.

Zelfs een lange, donkere autorit met veel regen en een daaropvolgende zoektocht door een chaotisch en druk Brussel (waar zijn die fokking wegwijzers?!) kon niet verhelpen dat Susanna and the Magical Orchestra voor de ijskoude rillingen en traantjes in de ooghoeken zorgde. Simpel en doeltreffend: zet een toetsenist en een adembenemende zangeres bij elkaar, laat ze liedjes van andere artiesten zingen (plus enkele eigen nummers), en daar heb je je recept voor instant ontroering en emoties tot op het bot. Op deze Rune Grammofon labelnight zorgden Susanna en Morten voor een opening die nauwelijks meer te overtreffen kon worden. Verstild, sereen, bescheiden, met Susanna als natuurlijke blikvanger die elk gebrek aan show compenseerde met alleen haar aanwezigheid. Hoogtepunten te over, maar ‘Jolene’ van Dolly Parton en ‘These Days’ van Matt Burt waren zo waanzinnig goed dat ik van alleen de herinnering nog steeds kippenvel krijg.

Toen hierna In The Country mocht spelen waren de verwachtingen aanzienlijk minder hoog gespannen, want op plaat is het Noorse jazztrio van Morten Qvenild (inderdaad, dezelfde Morten als hierboven) nauwelijks spannend te noemen. Gelukkig kwam de band live een stuk beter los, en was het vooral de intensiteit die ervoor zorgde dat het toch nog een heel lekker optreden werd. Op plaat aan de saaie kant, maar live een aanrader.

Dat de hoofdprijs uiteindelijk naar Supersilent zou gaan, was na Susanna nauwelijks voor te stellen, maar toch was het zo. Nog nooit een band gezien die er vanaf het eerste moment zo in kan zitten als dit Noorse improvkwartet. Echt, vanaf de eerste drumaanslag was het direct volle kracht qua intensiteit en samenspel. Niet te geloven. Hun sound werd, in vergelijking met vroeger, uitgebreid met het drumstel van trompettist/zanger Arve Henriksen, die op zijn trommels heel regelmatig het duel aanging met meesterdrummer Jarle Vespestad. Kwam nog eens bij dat geluidsmanipulator Helge Sten aka Deathprod behalve zijn elektronica ook een gitaar mee had genomen, met geluiden die varieerden tussen cleane aanslagen, Derek Bailey-achtige tokkels en Sunn0)))-drones. Vooral die gitaar bleek een enorme aanvulling op het intense Supersilent geluid, dat heen en weer golfde tussen verstilde emoties, ruwe noise, bijna-ambient, en opzwepende freejazz. Woorden, tekort: u weet wat ik bedoel.

06. the haunted - the dead eye

soms word ik wel eens moe van mijn eigen muzieksmaak. altijd maar weer die drones, die ambient, die laaanggerekte doom, die freejazz, die vrije improv. vandaag bijvoorbeeld. sta ik fijn in de keuken - zoals de meesten wel weten een grote hobby van me - om een heerlijke hazenpeper voor te bereiden voor morgen (recept volgt later), wil ik er best een fijn muziekje bij draaien. maar koken met khlyst of jacob kirkegaard gaat gewoon niet. nee, met koken kun je het beste ontspannen jazz of energieke pop, rock of metalliedjes horen. gelukkig dat er the haunted is.

typische mannenmuziek zie marieke over the haunted, en hoewel mijn vrouw the haunted een stuk beter kan hebben dan die idiote nonmuziek - zoals zij het noemt -, kan ik wel wat mat dat oordeel. the haunted is metal, nee METAL! in-je-gezicht metal, vroeger vrij rechttoerechtaan, ergens in de buurt van slayer en aanverwanten. niet de muziek waar veel vrouwen op af komen, zoals ook het concert van afgelopen november weer bleek.

the dead eye is misschien wel mijn meest gedraaide plaat van dit jaar. niet langer is the haunted een compromisloze thrashband, niet langer wordt alleen slayer geëerd. nee, the dead eye is een complex geheel van tempowisselingen, strakke riffs, klaaglijke melodielijnen, en heel, heel goede zang. en ondanks al die complexiteit knalt de plaat als een waanzinnige uit de speakers, is hij zo in-je-gezicht als in-je-gezicht kan zijn. vanaf de allereerste toon was ik verkocht, en nu maanden later luister ik hem nog bijna evenveel als in het begin. dat overkomt me vrijwel nooit; ik ben nogal snel uitgeluisterd op muziek die vanaf het eerste moment goed in het gehoor ligt. maar the haunted werkt het anders. nog steeds vol slayer-agressie, maar dan met veel meer melodie. plots opduikende breaks halen herinneringen aan trouble en soms zelfs paradise lost op. daarbij speelt de band zo strak dat er de laatste weken ineens herbelevingen van exodus en testament naar boven komen, de melodieuze bay area thrash van eind jaren tachtig. het is echter zanger peter dolving die van the haunted een monumentale band maakt: hij klinkt als een phil anselmo (pantera, down) zonder de drugs, kan extreem opgefokt schreeuwen, kan echter ook zeer melodieus en ingetogen zingen. altijd echter vol onderhuidse spanning, het zit nooit lekker in zijn hoofd (lees ook deze beschrijving van martijn, dat zegt ook genoeg) en je voelt eigenlijk dat hij elk moment kan breken. tel daarbij op een gitarist die op de gekste momenten de mooiste solo's speelt sinds marty friedman op rust in piece, en dan weet je gewoon dat the haunted niet kapot kan.

zo teruglezend lijkt het net of hier over een retroband gaat. en dat is the haunted pertinent niet. het mag niet de meest originele band zijn, maar the haunted is he-le-maal van nu en is voor een vroeger redelijke traditionele metalband bepaald experimenteel bezig. al die experimenten vallen echter niet op, want ze maken deel uit van geweldige songs, liedjes die me nu al maanden compleet inpakken. catchy, geweldig opgebouwd, fantastisch gespeeld, soms zelf ontroerend, altijd appelerend aan mijn innerlijke metalbeest om hard mee te brullen en de wijsvinger en de pink van mijn gebalde vuist uit te steken - zelfs onder het autorijden.

uiteindelijk is the dead eye de enige metalplaat van dit jaar die echt raakt, die eigenlijk alle aspecten van metal bevat die mij nu eenmaal aanspreken. niks geen mastodon voor mij (die moeten eerst maar eens gaan leren hoe je een echt liedje schrijft), en slayer - hoewel voor eeuwig fantastisch - teert te erg op oude roem om heel hoog te eindigen. en als the haunted tegen het einde van the dead eye alle schroom van zich afzet en met 'the failure' een somber, melodieus liedje aflevert dat schaamteloos tegen het beste van alice in chains aanschurkt en niks wil weten van enige thrashroots, weet ik dat de toekomst van the haunted veilig is gesteld.

07. boris - dronevil -final-

het is eigenlijk zó onterecht om boris op de steeds groter worden hoop stonerdoomdrone bands te gooien. boris in één adem noemen met tyranny, sunn0))), ahab, nadja en de welbekende e.v.a. doet geen recht aan de band, net als bijvoorbeeld het tegenwoordige earth bij diezelfde indelen. nee, boris is een veelzijdige band net zo makkelijk garagepunk als doom metal als ambient maakt. allemaal even goed? nou, ik heb weinig met garagepunk en aanverwanten, dus als de band het gaspedaal intrapt haak ik al snel af. ook pink, de zo bejubelende plaat vol bijna-popmuziek van eerder dit jaar doet me erg weinig - op het prachtige openingsnummer na.

vorig jaar kwam er een zeer beperkt leverbare dubbel lp uit; de ene plaat met albumzijdes lange drones, de andere plaat met even lange melancholische doomnummers die van verstild naar ontzettend overstuurd en weer terug gingen. geniale plaat, alleen niet te krijgen. gelukkig kwam er dit jaar een geheel nieuwe versie uit op dubbel cd, met een extra drone en extra melancholisch doomliedje.

het is de bedoeling beide cd's - net als de lp's - tegelijkertijd te draaien, om de drone als ondersteuning van de nummers te gebruiken. leuk idee, maar apart kunnen ze mij eigenlijk meer bekoren. de drones - alledrie erg fijn hoor, daar niet van - vallen dan wel erg in het niet bij de werkelijk fenomenale composities. zo mag ik ze toch wel noemen, alledrie rond de 20 minuten klokkend? 'evil wave form' met zijn uitgesponnen, bijna stilstaande black sabbath riff is puur geniaal, de contrast tussen de ontroerende verstilling in het begin en midden en de rauwe, overstuurde noise van het midden en het einde is enorm. 'the evilone which sobs' kent dezelfde aanpak en is vrijwel even goed. het is een boris die hier het beste van al zijn werelden probeert te verenigen, en dat lukt wonderwel.

de verrassing zit hem echter in de zogenaamde bonustrack, openingsnummer 'red'. hier geen overstuurde noise, geen meters in het rood, maar ingetogen en zeer ruimtelijke gitaarnoten die nogal sterk refereren aan de laatste uiting van earth. echter minus het countrysfeertje, wel met dezelfde desolate eenzaamheid en dezelfde minimale aanpak. het is dit nummer dat dronevil -final- zo de finale van 2006 inschopt, een bonusnummer dat geen bonusnummer mag heten - dat zijn namelijk meestal vullertjes, demo's enzo. 'red' staat op zichzelf en is minstens even goed als die andere twee nummers. en de lp versie was al de beste boris ooit. kun je nagaan hoe ik over de cd versie denk.

wat ik echter jammer vind is dat dit album maar bij een paar insiders - waar ik mezelf dus maar even bijreken - bekend lijkt te zijn, en nu ook alleen maar hier te krijgen is als dure import waar je ook nog weken op moet wachten. heel spijtig. dronevil -final- verdient beter.

08. jacob kirkegaard - four rooms

het is een geweldig verhaal, instant fascinatie: ga naar tsjernobyl. zoek naar kamers en ruimtes die in 1986 vol mensen zaten en abrupt geëvacueerd werden toen het moment daar was. sindsdien komt er niemand meer. neem de stilte op, en dub de opnames vervolgens vele malen over elkaar heen - zoals alvin lucier dat met zijn i was sitting in a room jaren terug ook al deed. een concept om van te dromen.

het zou het geluid van donkere wanhoop moeten zijn, van immense zwartheid zonder leven. maar dat is niet het uiteindelijke effect van four rooms. four rooms straalt licht uit. of denk ik dat alleen maar? nee. het is echt zo. ongezond licht. veel te helder. te hard. te doordringend. niet alleen de stilte krijgt een gezicht, ook de straling. nog immer aanwezig, en zal dat ook blijven voor de komende tig jaren. vier lange stukken, vier verschillende klankkleuren, vier verschillende soorten stilte. en dus ook vier verschillend stralende drones. troosteloos? ja. desolaat? zeker. levenloos? bijna wel, ja. donker? niet bepaald. deze soundtrack van de stilte ademt leegte maar zet je tegelijkertijd in een hel verlicht niets.

wat uiteindelijk het meest beklijft is het feit dat het wezenlijke gevoel van eenzaamheid in het extreem troosteloze gebied, zo goed muzikaal verwoord wordt. het compleet weggevaagde leven in de 'zone of alienation' rond de reactor blijft voelbaar - al is het heel ver weg, gevat in nauwelijks hoorbare echo's uit het verleden. de kracht van de beste ambient en drones is dat het bij mij altijd bepaalde beelden oproept - en ik ben niet eens visueel ingesteld. kirkegaard slaagt er wonderwel in om mij een rondleiding te geven in de vervallen lege en stille restanten van wat eens een grijsgrauwe maar bezige stad was. het is een confronterend beeld, maar tegelijkertijd eentje wat mij altijd al heeft gefascineerd: leegstand, verval, desolate sferen, eens druk bewoonde maar nu verlaten gebieden, menselijk technologisch falen. kirkegaard zet al deze facetten in een fel licht en toont onverbloemd de realiteit.

als er vergelijkingsmateriaal is zou ik uitkomen op radiation van pan sonic, cd 4 van hun kesto vierluik. maar dat was puur en alleen straling, zonder achtergrond, zonder basis, zonder vertrekpunt. zonder concept. jacob kirkegaard laat vier kamers hoorbaar stralen, waarbij het concept van onschatbare waarde blijkt. conceptuele kunst op zijn best.

09. jóhann jóhannsson - ibm 1401, a user's manual

"virðulegu forsetar klinkt echt als een lange triomftocht, als het ererondje voor de uiteindelijke stap naar de eeuwigheid. ik geloof niet in een hemel of een hel, maar laat mijn einde zo glorieus en intens tevreden zijn als jóhann jóhannsson hier schetst. amen."

dit schreef ik twee jaar geleden - ook op deze plek - over jóhann jóhannssons vorige album. en verdomd, deze nieuweling heeft een sfeer die daar heel aardig in de buurt bij komt. de middelen zijn echter anders: waar eerst de drone en de blazers voor overweldigende sfeer zorgden, daar zijn het nu een gigantisch strijkorkest en een ouderwetse computer - gelardeerd met wat nieuwerwetsere computereffecten - die melancholie en hoop perfect weten te combineren. hoe krijgt jóhansson dat toch voor elkaar? zijn stukken klinken immens, gigantisch, larger than life. en dat terwijl de melodieën vaak simpel en bijkans voorspelbaar zijn. voor de hand liggend. er is weinig abstracts aan - of het zou de vorm moeten zijn, een suite in vijf delen - en eigenlijk klinkt het allemaal zo gladjes, zo perfect ontroerend en bijna catchy dat je gaat denken dit al eens ergens eerder gehoord te hebben.

maar dat is natuurlijk niet zo. jóhannson is een superieure componist die precies weet te belanceren tussen kunst en kitsch. het mag er soms bijna voorspelbaar aan toe gaan, maar waarom heeft niemand dit dan eerder gedaan? want zo is het wel: er is geen adequaat vergelijkingsmateriaal. melodiewijs komt barbers adagio for strings soms bij me op, maar daar overheerst puur de droefheid en de melancholie. op ibm 1401, a user's manual gaat het om de synthese tussen hoop en vrees, tussen mens en machine, tussen toekomst en verleden, tussen de al genoemde kunst en kitsch. hoor hoe de gecomputeriseerde doch gevoelige stem over de fabelachtige strijkers heen zweeft in 'part v', en laat samen met mij je tranen de vrije loop.

tranen met een louterend, bijna opbeurend effect. ibm 1401, a user's manual is zalf voor de ziel, een pleister voor de wonde van rouw en verlies, een ode aan wat is geweest en nooit meer in dezelfde vorm zal terugkeren. een muzikale kathedraal om jezelf in te verliezen, in te dwalen, de weg te hervinden, en vol glorieuze hoop de prachtige deuren vol stijlvolle ornamenten weer te openen om met hernieuwde moed aan de volgende fase te beginnen. welke fase dat ook is.

10. khlyst – chaos is my name

sommige muziek is niet mooi. wel fascinerend. wel spannend. wel boeiend. wel indrukwekkend. wel wreed, verscheurend en pijnlijk. maar mooi? nee. khlyst kan ik met de beste bedoelingen van de wereld niet mooi noemen. eerder vies. vuil. intens gemeen. zwart. lelijk. troosteloos. negatief. dus waarom is chaos is my name dan toch zo goed? wel, juist door al die bovenstaande adjectieven. schoonheid door lelijkheid. pracht door vuiligheid. james plotkin (khanate) en runhild gammelsæter (thorr’s hammer) improviseren er – geholpen door slagwerker tim wyskida (khanate) – nogal vies en onheilspellend op los, en doen dat op een manier die evenveel met ambient, metal als vrije improvisatie te maken heeft. als een fred frith die extreme metal heeft ontdekt knarst en scheurt plotkin zich door de nummers heen, terwijl gammelsæter krijst als een bezeten lustmoordenares die zich in vers maagdenbloed wentelt. even later slaan me de stuipen op het lijf als ze – een vrij lieflijk ogende noorse blondine met een phd in cel fysiologie – diepe drones ondersteunt met even intens als (alweer) bezeten lage keelklanken die zo een onrustbarendheid bezitten dat ik het niet kan nalaten me ernstige zorgen te maken over haar mentale toestand.

als plotkin dan ook nog al die achterlijke, lelijke en buitengewoon bangmakende impro-sessies elektronisch gaat bewerken, en echo’s en diepe, duister rommelende drones toevoegt is de vervreemding compleet en is mijn angstniveau naar zo een niveau gestegen dat ik maar snel een elektropop liedje van junior boys op zet. even ontspannen. fuck zeg.

bonanzaen

ik bonanza, jij bonanzaat, wij hebben gebonanzaat: een nieuw werkwoord is geboren! leest allen mee met jenneke, joris, ludo, marieke, roy, willem, gerard en ondergetekende in onze jaarlijstjes-met-muziek-of-kunst-of-films-of-foto's-of-watdanook. maakt niet uit wat erin staat, dit is wat wij in 2006 zo de moeite waard vonden dat we het persé wilden delen met de rest van de wereld. hoewel ik op het einde van de voorgaande edities van de bonanza steeds tegen mezelf zei "dat was mooi, maar nooit weer!" ga ik weer voor met volle kracht - ook al omdat ik dit jaar nog zo verrekte weinig over muziek heb geschreven. leest allen mee!

voorproeven

morgen gaan we loos met jaarlijkse bonanza, vandaag al even een voorproefje van de lijst. de nummers 25 tot en met 11. belachelijk natuurlijk, alsof nummer 19 beter of slechter is dan nummer 22. maar ach, ik dacht: we gaan eens een top 25 maken. nu echter nog geen uitleg, wel een schoon lijstke met fijne muziekskes. nummers 11 tot en met 15 zijn nog wel redelijk adequaat te noemen, maar daarna mag je ze gerust naar eigen inzicht husselen in een andere volgorde.

• junior boys – so this is goodbye
• william basinksi – the garden of brokenness
• sunn0))) & boris – altar
• tool – 10,000 days
• the kilimanjaro darkjazz ensemble – the kilimanjaro darkjazz ensemble
• motorpsycho – black hole / blank canvas
• om – conference of the birds
• geir jenssen – cho oyu 8201m
• under byen – samme stof som stof
• slayer – christ illusion
• tim hecker – harmony in ultraviolet
• nortt – ligfærd
• mogwai – mr. beast
• wolf eyes – human animal
• ignite – our darkest days

the eternal children

gisteren ook 'the eternal children' gezien op nederland 2, die reportage over cocorosie, devendra banhart en antony & the johnsons? wat een geneuzel was dat. cocorosie was nog wel het ergste: twee zusjes die het leven als kunst beschouwen en als kindertjes vrolijk door het leven stappen. vrije expressie: ja, talent: NEE! een dikke vette nee. tjonge zeg, wat een inhoudsloos gewauwel, en wat een nietszeggende muziek. over de vrijheid van het kind als individu zonder remmingen enzo, zonder beperkingen van de maatschappij. allemaal heel leuk en aardig, maar waarom ons er mee lastig vallen? beetje apart doen omdat het zo leuk en artistiek overkomt, zo kwam het over. devendra banhart was al niet veel beter: veel hoogdravend geblaat over zijn muzikale roots en de muzikale vrijheid en over de ruimhartigheid van de new yorkse freakfolk scene, maar spannende muziek maken? helegaar niet, het bleef bij ontzettend saaie, voorspelbare, ouderwetse folkpop zonder de hysterische inslag die hij vroeger nog wel eens liet horen.

antony was dan weer wat leuker, zeker toen hij als nadrukkelijk flamboyante nicht het publiek ging bespelen met een vrolijk nummer, om er tien seconden later achter de piano een zeer droeve versie van te spelen. mooi. minder was zijn heftig gesticulerende lichaam bij 'hope there's someone', ik heb daar altijd nogal een verstild beeld bij mij in mijn hoofd van een ontzettend droevige antony die achter de piano zijn tranen de vrije loop laat.

uiteindelijk was het vooral william basinski die een paar keer aan het woord kwam die het een beetje leuk maakte - vooral toen zijn tapes even aan bod kwamen. welk talent hij echter in cocorosie ziet is mij een levensgroot raadsel.

de ep en de drone

deathprod - 6-track
machinefabriek - allengskens

damn! wat een pracht nog, deze decembermaand. deathprod is dus al van eerder dit jaar - op 10" vinyl in een oplage van 1000 - en doet het met vijf remixen (o.a. nils petter molvaer, maar die is niet meer te herkennen) en een eigen nummer. voor zijn doen korte nummers, maar zo mooi als hij maakt niemand zijn ambient. helemaal niemand. wat een sferen, wat een organisch geluid.

de enige die in de buurt komt is "ons eigen" machinefabriek, die met marijn al een van de beste albums van het jaar maakte, en nu met allengskens op een 3" cd'tje een 22 minuten durende drone maakt die beter is dan vergelijkbaren als biosphere, fennesz, william basinski, bj nilsen of stephen o'malley. ik geloof dat ik eens naar machinefabriek ga mailen en al zijn werk in één keer ga kopen. fabelachtig.

kohlrabi in carrot cream sauce

geïnspireerd door deze post bij martijn, ben ik eens gaan denken over die goeie ouwe nl-groentes. martijn heeft natuurlijk gelijk, de meeste ouderwetse groentes smaken stukken authentieker en zijn veel aromatischer dan waterige tomaten, bitterloze witlof of doorgefokte komkommers. vorig jaar had ik pastinaak in de tuin, geweldig! helaas weten de meeste mensen niet eens wat een pastinaak is. overigens staat bij wikipedia dat pastinaak wat anijs-achtig smaakt, maar daar ben ik het niet mee eens; denk eerder aan een kruising tussen knolselderij, een zeer smaakvolle aardappel en een stevig smakende wortel. kun je van alles mee doen: tradioneel engels is in reepjes snijden en roosteren in de oven met wat honing; pastinaakpuree, gewoon in stukjes snijden, koken en daarna pureren met wat goede boter of creme fraiche; of je snijdt de knol in dunnen plakjes en frituurt ze goudbruin: pastinaakchips! beetje zout erover, lekker hoor.

trouwens dat smakeloze van veel supermarktgroentes is te verhelpen door een eigen groentetuin, of - waarschijnlijk wat eerder bereikbaar - biologische groentepaketten bij je plaatselijke goede groentenboer. mijn eigen wortels, bieten, bonen, spinazie en peultjes smaken stukken sterker en zoeter dan al dat saaie, flauwe, waterige gedoe van de buurtsuper. nu niet direct zeggen "och, dat zal wel meevallen", eerst proeven en dan terugkomen.

een receptje? hier een variant op pasta primavera - wat dan wel weer een lentepasta is, dus ik ben nu erg uit het seizoen bezig, maar het smaakt te goed om niet te maken tot april.

250 gram pasta
1 koolrabi, in reepjes
3 bospeentjes, in plakjes
1 flinke diepvrieserwtjes
2 tenen knoflook, in dunne plakjes
1 klein potje creme fraiche
peper, zout en nootmuskaat
flinke theelepel mosterd OF pesto

kook de pasta in gezouten water al dente, en doe zes minuten voor het einde van de kooktijd de koolrabi en wortel erbij. fruit de knoflook in wat olijfolie of boter aan, doe er de erwtjes bij en laat een minuutje smoren. doe dan de creme fraiche erbij en laat nog enkele minuutjes sudderen - verdun als het teveel inkookt met wat kookwater van de pasta. maak de saus af met zwarte peper, zout en wat vers geraspte nootmuskaat, en doe er de mosterd of pesto bij. giet de pasta en groentes af en meng door de saus. simpel, snel, en gezond. op de creme fraiche na dan. maar goed. liefhebbers raspen er nog wat parmezaan overheen.

interactievaardigheden

"marnix, xander, ik heb het!"
"wat bedoel je, xavier?"
"nou, ik weet nu wat we moeten doen: we moeten contact maken, we moeten aansluiten bij consument, we moeten hem als het ware zijn!"
"jazeker xavier, je hebt helemaal gelijk!"

twee weken geleden de show hype van de vliegende panters nog eens gezien. centrale typetjes zijn de communicatiedeskundigen xander, xavier en marnix - alledrie met hete aardappel in de keel. geweldig gespeeld, mooie humor.

gisteren heb ik er twee in het echt gezien. op de opleiding tot ggz verpleegkundig specialist. ze kwamen de module interactievaardigheden verzorgen. in de ggz hangt veel aan elkaar van communicatie en interactie, dus dat het behandeld moet worden is niet meer dan normaal. blijkt zeker een van de twee een type marnix/xander/xavier te zijn waar je u tegen zegt. bij het voorstelrondje moet eenieder zijn voornaamste aandachtspunt formuleren, waarna meneer het ging samenvattten op een whiteboard. "dus ik hoor je zeggen: ik wil beter contact leren maken, ik wil leren aansluiten bij de cliënt?" het was een groep van rond de 35 man. ik heb bovengenoemde zin zeker een keer of 20 gehoord. als een triomfantelijk reclamemannetje die met een ongekende zekerheid de grootste prietpraat kan verkopen begon hij daarna zijn verhaal. over de methodiek van de mat. over het rode en groene vlak op de mat. ik ben blijkbaar niet visueel ingesteld; ik kon helemaal niets de mat en zijn vlakken. de hele dag was een aaneenrijging van open deuren, nietszeggende samenvattingen, banale, oppervlakkige communicatietechnieken en popiejopie reclamepraat. allemaal gebracht met een air van 'kijk ons hier het wiel opnieuw uitgevonden te hebben'.

het ergste was dat ik op een gegeven moment alleen nog maar xander, xavier en marnix voor me zag. en daardoor constant heen en weer werd geslingerd tussen inwendig lachen en het treurige besef dat ik er daadwerkelijk mee te maken had.

2006-3: de lengte

en dan nu deel 3 van the best of 2006: de lengte. vier nummers die samen zo'n 75 minuten duren.

1. the mars volta - tetragrammoton (amputechture)
2. ktl - estranged (kindertotenlieder)
3. boris - evil wave form (dronevil -final-)
4. om - at giza (conference of the birds)

en ze gaan nu online, via soulseek.

2006-2: de sferen

tracklist van cd 2006-2: de sferen.

1. jóhann jóhannsson - part 1 (ibm 1401, a user's manual)
2. machinefabriek - kreukeltape (marijn)
3. kaito - nobody could be alone (a hundred million love years)
4. khlyst - vi (chaos is my name)
5. susanna and the magical orchestra - love will tear us apart (melody mountain)
6. max richter - song (songs from before)
7. scott walker - jesse (the drift)
8. clogs - 2:3:5 (lantern)
9. sunn0))) & boris - n.l.t. (altar)
10. ryan teague - fantasia for strings (coins & crosses)
11. wolf eyes - the driller (human animal)
12. biosphere - people are friends (dropsonde)

wederom binnenkort neer te halen via de bekende kanalen. en als de kanalen onbekend zijn hoor ik het wel.

2006-1: de liedjes

tracklist van cd 2006-1: de liedjes. of tenminste, wat in mijn beleving voor liedjes door gaat.

1. ignite - are you listening? (our darkest days)
2. apparat organ quartet - romantika (apparat organ quartet)
3. twilight - woe is the contagion (twilight)
4. mogwai - glasgow mega-snake (mr. beast)
5. jesu - star (silver)
6. the kilimanjaro darkjazz ensemble - rivers of congo (the kilimanjaro darkjazz ensemble)
7. slayer - jihad (christ illusion)
8. burial - you hurt me (burial)
9. the gathering - in between (home)
10. the haunted - the flood (the dead eye)
11. iliketrains - terra nova (progress / reform)
12. junior boys - count souvenirs (so this is goodbye)
13. nachtmystium - keep them open (instinct: decay)
14. opgezwolle - elektro stress (eigen wereld)
15. tool - jambi (10,000 days)
16. under byen - den her sang hander om at få det bedste ut af det (samme stof som stof)
17. motorpsycho - you lose (black hole / blank canvas)

is binnenkort neer te halen via soulseek.

hans en jazz in beeld en geluid

hans teeuwen doet sinatra, nog een sinatra en ray charles. ik ben fan.

netnietjes

enkele bands hebben het - om uiteenlopende redenen - niet gehaald op mijn driedelige best of 2006.

isis - in the absence of truth
afknapper van het jaar. niet heel slecht, maar zoveel minder goed dan panopticon dat het pijn doet. waar ligt dat aan? aan nummers die ontzettend veel op elkaar lijken. aan nummers die zonder echte climax 8 minuten lang blijven doorkabbelen. maar vooral aan zanger aaron turner die denkt dat hij kan zingen. saaie zanglijnen, afgeknepen stemmetje, en dan ook nog voor in de mix. dan toch maar liever de diep begraven grunts uit het isis-verleden.

nortt - ligfærd
een enkel nortt nummer haalt de flow uit de verzameling, en het blijkt als heel album achter elkaar toch veel meer impact te hebben. blijft wel het beste black metal album van 2006.

xasthur - subliminal genocide
heeft wat glans verloren zo aan het eind van het jaar. beetje saai eigenlijk. kan nooit de bedoeling zijn geweest.

wolfmother - wolfmother
ik lijd de laatste weken wat een wolfmother-overkill, hoe ik goed ik 'woman' ook vind. toch maar niet erop gezet dus.

sophia - technology won't save us
pijnlijk om te constateren, maar sophia en ik zitten niet meer op een lijn. alle andere albums draai ik nog steeds graag, deze lukt niet eens in één keer achter elkaar af te luisteren. ontzettend wisselvallig - fantastisch melancholiek instrumentaaltje, dan een zeer slap popliedje. bovenal echter geen impact meer. ben ik bepaald niet van sophia gewend. ik denk dat onze wegen maar beter scheiden hier. 'where are you now' zingt-ie, en dat vraag ik me ook af. toch jammer. erg jammer.

benoit pioulard - précis
ergens hoor ik het wel; er zit iets bijzonders verscholen in die indiepop-meets-soundscape-meets-lofi. ik krijg er echter de vinger niet achter. en zo drijft het album voorbij en is het weer over zonder dat ik er iets van mee heb gekregen.

tim hecker - harmony in ultraviolet
geweldig mooie glitchende soundscapes, maar dan wel als album; een enkel nummer is veuls te kort om goed in de melancholiek mijmerende sferen te komen.